خار مریم

خار مریم گیاهی با خواص درمانی است که با نام‌های دیگری مانند مارتیغال، خار انگلیسی، خار شیری یا خار اسکاتلندی هم شناخته می‌شود و دارای قدمتی بیش از ۲۰۰۰ هزار سال می‌باشد و از قدیم الایام توسط پزشکان و حکیمان برای درمان بیماری‌های کبدی تجویز می‌شده است.

شکل ظاهری معمول این گیاه، گلی با رنگهای قرمز تا بنفش و برگ‌هایی رنگ رفته و دارای رنگ سبز مایل به زرد و به‌همراه وریدهای سفید رنگ هستند. در نیمکره شمالی این گیاه از ماه خرداد تا اواسط شهریور و در نیم کره جنوبی این گیاه از آذر تا اوایل بهمن می‌روید.

خار مریم اصالتاً بومی منطقه مدیترانه است. فراوانترین منطقه رشد این گیاه، سواحل جنوب شرقی انگلیس (که فراوانترین نقطه کره زمین، این منطقه است)، ایران، آمریکای شمالی و استرالیا و نیوزیلند می‌باشد. در ایران خار مریم در صحراها و بیشتر در دره هراز، دشت مغان، مناطقی از خوزستان، کلاردشت، گرگان، مازندران و … میروید. این گیاه در صنایع داروسازی اهمیت فراوان دارد.

در گذشته خار مریم در پزشکی سنتی چینی به عنوان یک پاک کننده درون، سم زدا، نرم‌کننده کبد و مقوی برای کیسه صفرا بوده است. گرچه خاصیت درمانی این گیاه هنوز ناشناخته است، خار مریم بعضی از مواقع برای بیماری‌های کبد (زردی و یا همان یرقان، سیروز و هپاتیت) تجویز می‌شود. طبیعت گیاه خار مریم گرم می‌باشد.

کاربرد خار مریم

خار مریم به خاطر ارزش دارویی اثبات شده در گذشته در بین سراسر مردم جهان به عنوان نوعی غذا مصرف می‌شده است. ریشه‌های این گیاه را می‌توان به‌شکل خام یا جوشانده، به همراه کره یا به صورت کباب شده مصرف کرد. شاخه جوان آن را می‌توان تا ریشه برید و به صورت آب پز مصرف کرد. در گذشته شاخه‌های خاردار تازه دور گل این گیاه را همانند کنگر فرنگی می‌خورده‌اند.

همچنین ساقه این گیاه را می‌توان بعد از پاک کردن، برای رفع تلخی در آب خیساند و آن را در غذاهای خورشتی مصرف کرد. برگ‌های این گیاه را نیز می توان اول از خارها پاک کرد و به عنوان یک جایگزین برای اسفناج مصرف کرد یا می‌توان به صورت خام آن را به سالاد اضافه کرد.

همچنین می‌توان با پاک‌کردن این گیاه، یعنی قطع کردن یا ساییدن ساقه و برداشتن برگ‌های خارمانند اطراف گل‌ها و حذف گلبرگ‌های صورتی رنگ، به صورتی که دانه‌های آن‌ها از آن جدا نشود، کاسه دانِ گل به همراه دانه‌های آن را نیز به صورت خام یا جوشانده یا در سالاد و ترشی مصرف کرد.

از گیاه خار مریم به شکل دم کرده و تنتور استفاده می‌کنند . هم گل و هم تخم گیاه خار مریم مورد استفاده است ولی بررسی‌ها نشان میدهد که تخم گیاه خار مریم بیشتر دارای خواص درمانی است، به همین دلیل در بیشتر مکمل‌های غذایی و یا چای‌های کیسه‌ای از عصاره تخم این گیاه استفاده می‌شود.